Fransa’da Sosyal Medya Kısıtlaması: 15 Yaşından Küçüklere Yasak Geliyor
Fransa, sosyal medyanın çocuklar üzerindeki etkilerine karşı kapsamlı dijital denetimler getirmek istiyor. 15 yaşından küçük kişilere sosyal medya yasağı getirilmesi ve pornografik içeriklere erişimin engellenmesi, Macron’un öncülüğünde AB gündemine taşındı. Fransa, AB'nin yavaş kalması durumunda, tek başına hareket edeceğini açıkladı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bir süredir gündemde olan 15 yaş altındaki çocuklar için sosyal medyayı yasaklama konusunu ciddi bir şekilde ele alacağını belirtti. 10 Haziran 2025 Salı günü, Nogent (Haute-Marne) kentinde bir okul gözetmeninin 14 yaşındaki bir öğrenci tarafından bıçaklanarak öldürülmesinin ardından, Fransız halkına seslenerek bu konuda daha hızlı hareket edilmesi gerektiğini vurguladı. Bekleyecek zamanın kalmadığını dile getiren Macron, Haute-Marne bölgesindeki Nogent kentinde yaşanan olay sonrası France 2 kanalına açıklamalarda bulundu. Fransa, Yunanistan ve İspanya gibi ülkeler bir süredir Avrupa Birliği genelinde gençlerin çevrimiçi geçirdiği süreyi ciddi şekilde sınırlamak amacıyla girişimlerde bulunuyordu. Ancak Avrupa Birliği mevzuatında ciddi bir ilerleme sağlanamamış durumda. Ayrıca, Fransa’da çevrimiçi bıçak satışı yapılan sitelere yaş doğrulama zorunluluğu getirileceği de duyuruldu.
Bu uygulama, şu anda pornografik siteler için geçerli olan önlemlere benzer şekilde hayata geçirilecek. “15 yaşındaki biri artık internetten bıçak satın alamayacak. Bu da ciddi mali yaptırımlar ve yasaklar getireceğimiz anlamına geliyor.” dedi. Aynı gün içerisinde Başbakan François Bayrou da tüm bıçak türlerinin reşit olmayanlara satışını yasaklamaya yönelik hızlı adımlar atmak istediklerini açıkladı. Macron, akşam saatlerinde X platformu üzerinden yaptığı ikinci bir açıklamada ise şu ifadeleri kullandı: “Uzmanların tavsiyelerine göre 15 yaş altı çocuklar için sosyal medyayı yasaklıyorum. Platformların yaş doğrulama kapasitesi var. Uygulayalım.”
Avrupa Düzeyinde Uzlaşma Sağlanabilir mi?
Nogent’te 14 yaşındaki bir ortaokul öğrencisinin bir gözetmeni öldürmesinin ardından, AB’den Sorumlu Devlet Bakanı Benjamin Haddad ise, Avrupa düzeyinde bir “uzlaşma” çıkmazsa Fransa’nın “önümüzdeki aylarda yolu göstereceğini” vurguladı.
Haddad, “gençliğin bir kesiminde patlayan şiddet dalgası” karşısında “şoke olduğunu” dile getirdi. Avrupa’dan sorumlu bakan, özellikle reşit olmayanlara kesici alet satışının yasaklanması konusunda bu “toplumun Amerikanlaşmasına” karşı “son derece sert” bir yanıt savundu. “Cumhurbaşkanı, sosyal medya meselesini gündeme getirerek haklıydı.” diyen Haddad, bunu “gençler için bir ruh sağlığı sorunu” olarak da nitelendirdi. Depresyon ve izolasyon vakalarına atıfta bulunarak, “15 yaş altına sosyal medya yasağı Avrupa düzeyinde ele alınmalı” dedi ve Avrupa Birliği’nin elinde “araçlar” bulunduğunu hatırlattı: “Digital Services Act (DSA) platformlara daha fazla baskı kurmamızı sağlıyor. Daha ileri gitmeli, çocuklarımızı bu felaketten korumalıyız.”
Haddad’a göre “27 üye ülke uzlaşırsa, platformlar üzerinde çok daha etkili bir baskı” oluşabilir. Bakan, üye devletlerin konuyu giderek daha fazla ciddiye aldığına inanıyor.
Macron: “AB Harekete Geçmezse Fransa Yasağa Öncü Olacak”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yaşanan trajediden sosyal medyanın da sorumlu olduğunu vurguladı. “15 yaş altına sosyal medya yasağını savunuyorum” diyen Macron, yaş doğrulamanın yüz tanıma teknolojisi ya da kullanıcı kimlikleri üzerinden mümkün olduğunu ifade etti.
Avrupa düzeyinde bir çözüm bulunmazsa, Fransa’nın kendi düzenlemesini uygulayacağını belirterek şöyle konuştu: “Bu konuda Avrupa çapında bir seferberlik sağlamak için kendimize birkaç ay veriyoruz. Olmazsa, Avrupalılarla bunu Fransa’da nasıl yapabileceğimizi müzakere ederim. Bekleyemeyiz.” Macron, aynı zamanda bazı yasakların güçlendirileceğini de belirtti: “Bir çocuğun, bir gencin sokakta ya da okulda kesici bir alet taşıması kabul edilemez. Bu, hem ebeveynlerin hem de satıcıların sorumluluğudur. Kuralları sertleştireceğiz, büyük mali yaptırımlar getireceğiz.”
Başbakan François Bayrou’nun duyurduğu üzere, bazı kesici aletlerin reşit olmayanlara satışının yasaklanacağını doğrulayan Macron, yaşanan olayın münferit olmadığını belirterek, “Saldırıların sayısı artıyor. Giderek daha şiddetli bir toplumda yaşıyoruz ve bu şiddet, ergenleri hedef alıyor” dedi.
Son dönemlerde yükselişe geçen trend şiddete meyilli gençler ile ilgili konuşan Macron, ayrıca “aile yapısının çöküşü” meselesine de dikkat çekerek şiddete meyilli gençlerin çoğunun parçalanmış ailelerden geldiğini belirtti. “Bir çocuğu ya da bir ergeni yetiştirmek gerçekten çok zor” ifadelerini kullandı.
Fransa’nın Sosyal Medyadaki Pornografik İçeriklerle Mücadelesi
Son dönemlerde Fransa’da sosyal medya bir çok açıdan tartışmaya açıldı. Sosyal medyanın gençler üzerindeki tek kötü etkisi şiddeti özendirmesi değil. Aynı zamanda kontrolsüz pornografik içeriklere karşı platformların bir denetim uygulamaması da Fransız yetkililerin hedefinde. Fransız yetkililer hâlihazırda X, Reddit, Bluesky ve Mastodon gibi bazı sosyal medya platformlarını pornografik site olarak sınıflandırarak yaş doğrulama zorunluluğu getirmeye yönelik çalışmalar yürütüyor.
7 Haziran’da yürürlüğe giren son düzenlemeler, Fransa’daki pornografik içeriğe sahip sitelere kullanıcılarının yaşını doğrulama zorunluluğu getirdi. Bu gelişme üzerine bu tarz sitelerin bazılarının Fransa’daki faaliyetleri askıya alındı. Fransa, çocukların pornografik içeriklere erişimini engellemek amacıyla dünyanın en popüler sosyal medya platformlarına erişimi sınırlamayı da ciddi şekilde değerlendiriyor.
Fransa Dijital İşlerden Sorumlu Bakanı Clara Chappaz, Bluesky, Mastodon ve Reddit gibi pornografik içeriklerin paylaşımına izin veren siteleri “pornografik içerim platformu” olarak sınıflandırmayı değerlendirdiklerini belirtti. Bu tür bir sınıflandırma, siteleri 7 Haziran’da yürürlüğe giren Fransız yasalarına göre sıkı yaş doğrulama mekanizmaları uygulamakla yükümlü kılacak.
Bakanlık, POLITICO’ya yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:“Odak noktamız, pornografik içerik barındıran ya da bu tür içeriklerin paylaşılmasına olanak sağlayan tüm platformlar için yaş doğrulama zorunluluğudur.”
Bu kurallara uymayan siteler para cezasına çarptırılabilir, arama motorlarından çıkarılabilir veya tamamen engellenebilir.
Ancak uzmanlara göre, sosyal medya sitelerini resmi olarak pornografik platform olarak sınıflandırmak Fransa için hukuki olarak karmaşık olabilir. Avrupa Dijital Hizmetler Yasası’na (DSA) göre “Çok Büyük Çevrim İçi Platformlar” (VLOP) olarak tanımlanan siteleri düzenleme yetkisi tek tek AB ülkelerine değil, Avrupa Komisyonu’na ait. DSA, VLOP’lara reşit olmayanların yetişkin içeriklere maruz kalması gibi sistemsel risklerle nasıl başa çıkacaklarına dair belirli bir takdir hakkı tanıyor. Fransız makamları şu anda bu konuda bir hukuki değerlendirme süreci yürütüyor.
Macron hükûmeti, uzun süre teknoloji devlerinin müttefiki olarak görülse de son yıllarda sosyal medya uygulamalarını sıkı şekilde düzenlemek için adımlar attı. Fransa’nın sosyal medyada yaş alt sınırını 15’e çıkarma girişimi, Brüksel’de Avrupa çapında da destek bulmaya başladı. Ancak, Avrupa Birliği düzeyinde henüz somut bir adım atılamadığı için, Fransa kendi başına hareket ediyor.
Fransa’nın Çağrıda Bulunduğu AB de Bir Yaş Doğrulama Modeli Geliştiriyor
Avrupa Komisyonu, kendi yaş doğrulama sistemini geliştirme sürecinde ve Fransa bu modeli test edecek beş ülkeden biri. Komisyon ayrıca, bazı pornografik içerik platformlarına karşı DSA kapsamında incelemeler başlattı.
Komisyon sözcüsü Thomas Regnier, DSA hükümlerinin bu vakaya da uygulandığını ve X’in pornografik içeriklere karşı uygun risk azaltma önlemleri almasının zorunlu olduğunu vurguladı: “X’in DSA’ya uyumunu dikkatle takip ediyoruz” dedi ancak özellikle X’in pornografik içerik yayma açısından soruşturulup soruşturulmadığına dair detay vermedi.
Komisyon, Aralık 2023’te X’in DSA’yı ihlal edip etmediğini incelemek üzere bir soruşturma başlatmıştı ancak Meta ve TikTok için olduğu gibi burada reşit olmayanların korunmasına dair maddeler henüz açıkça gündeme alınmadı. 2024’te ise X’in DSA kurallarını birçok alanda ihlal ettiği belirtilmişti.
Sosyal medya platformu X’in kurallarına göre 18 yaş altı kullanıcıların ya da doğum tarihi olmayan profillerin platformda yetişkin içeriği görmesi engelleniyor. Ayrıca içerik üreticilerinin videolarını “yetişkin” olarak kategorize edilmesi gerektiği belirtiliyor. X kullanıcıları, uygunsuz içerikleri şikâyet edebiliyor. Ancak, tıpkı diğer sosyal medya platformlarında olduğu gibi, kullanıcılar doğum tarihlerini herhangi bir doğrulama süreci olmadan istedikleri gibi ayarlayabildikleri için reşit olmayan biri yaşını olduğundan büyük gösterebiliyor.
