Almanya’da Göçmenlerin Dörtte Biri Ülkeyi Terk Etmeyi Düşünüyor
Almanya’da göçmenlerin dörtte biri ülkeden ayrılmayı düşünüyor. Ayrılmayı planlayanların yarısı ülkelerine geri dönmeyi, diğer yarısı ise başka ülkelere gitmeyi tercih ediyor. Araştırma, sadece göçü teşvik etmenin yeterli olmadığını, göçmenlerin Almanya'da uzun vadeli yaşam kurmalarını destekleyecek koşullar oluşturmanın da büyük önem taşıdığını vurguluyor.
Almanya’da göçmenlerin geri dönüş ve yeni göç eğilimlerini inceleyen kapsamlı bir araştırmanın ilk sonuçları yayımlandı. Almanya İşgücü Piyasası ve Mesleki Araştırmalar Enstitüsü’nün (Alm. “Institut für Arbeitsmarkt- und Berufsforschung”, IAB), 11 Haziran’da yayımladığı rapor, Almanya’daki Göçmenlerin Uluslararası Hareketlilik Paneli (İng. “International Mobility Panel of Migrants in Germany” – IMPa) adlı projenin verilerini temel alıyor.
Almanya’daki Göçmenlerin Uluslararası Hareketlilik Paneli (IMPa), Almanya’ya göç etmiş kişilerin neden ülkeyi terk etmek istediklerini, bu kararın nasıl şekillendiğini ve ne gibi sonuçlar doğurabileceğini detaylı ve sistematik bir biçimde inceleyen uzun vadeli bir çevrim içi araştırma programı. Araştırmanın ilk aşaması, Aralık 2024 ile Nisan 2025 arasında gerçekleştirildi ve yaklaşık 50 bin kişi bu kapsamda görüş bildirdi. Bundan sonra her iki yılda bir yeni katılımcılarla ilk anketler yapılacak, ayrıca aynı kişilerle dört yıl boyunca her yıl tekrar görüşülerek sürecin nasıl geliştiği takip edilecek.
Araştırma, 2 Nisan 2024 tarihine kadar Almanya’ya göç etmiş, Federal İstihdam Dairesi (Alm. “Bundesagentur für Arbeit“, BA) verilerinde (örneğin istihdam, sosyal yardımlar ya da mesleki programlara katılım yoluyla) kaydı bulunan ve 18–65 yaş aralığında olan kişiler hakkında temsil gücü yüksek, genellenebilir sonuçlar sunmayı hedefliyor.
Yayınlanan rapor, araştırmanın ilk aşamasına dayalı olarak Almanya’daki göçmenlerin ülkeden ayrılma eğilimlerine dair ilk bulguları ortaya koyuyor. Aktüel olarak yalnızca göçmenlerin ayrılma niyetleri ve başka bir ülkeye taşınma planlarıyla ilgili veriler mevcut. Gerçekleşen göç hareketlerine ilişkin daha somut bilgiler ise ancak 2025’in ikinci yarısında tamamlanması planlanan araştırmanın ikinci aşamasıyla elde edilebilecek.
Göçmenlerin Dörtte Biri Ülkeyi Terk Etmeyi Düşünüyor
Araştırmanın ilk bulgularına göre göç etmiş kişilerin yaklaşık yüzde 57’si yani 5,7 milyon kadarı, Almanya’da uzun vadeli olarak yaşamayı planlıyor. Buna karşılık yaklaşık 1,2 milyon kişi Almanya’da yalnızca geçici bir süre kalmak istiyor. Yaklaşık 3 milyon kişi ise henüz karar vermemiş durumda. Son bir yıl içinde yaklaşık 2,6 milyon kişi, yani Almanya’ya göç eden kişilerin yüzde 26’sı, Almanya’dan ayrılmayı ciddi şekilde düşünmüş; bunların yaklaşık 300 bini ise, yani yüzde 3’ü somut ayrılma planları yapmış durumda. Bu grubun yarısı, doğrudan kendi ülkelerine dönmeyi planlarken, diğer yarısı ise başka bir ülkeye göç etmeyi düşünüyor.
Geri dönmeyi düşünenlerin çoğu Polonya veya Romanya’dan geliyor ve kendi köken ülkelerine dönmeyi düşünüyor. Yeni bir ülkeye taşınmayı planlayanlar ise daha çok İsviçre, ABD veya İspanya gibi ülkelere ilgi gösteriyor. Araştırma, memlekete dönüşlerin genellikle ailevi nedenlerle, yeni ülke arayışlarının ise çoğunlukla ekonomik beklentilerle ilişkilendirildiğini ortaya koyuyor. Bunun yanı sıra, Almanya’daki siyasi ortamdan duyulan memnuniyetsizlik, kişisel yaşam tercihleri, yüksek vergiler ve yoğun ve karmaşık bürokrasi de öne çıkan ayrılma nedenleri arasında yer alıyor. Bu tür gerekçeler, yalnızca iş amaçlı gelenlerde değil; eğitim ya da aile birleşimi yoluyla gelenlerde de dikkat çekiyor. Mülteciler ise özellikle ayrımcılık deneyimlerini vurguluyor.
Eğitim Düzeyi Belirleyici Faktörlerden Biri
Verilere göre erkekler, kadınlara kıyasla Almanya’da geçici kalmayı daha fazla düşünüyor ve ülkeden ayrılmayı daha sık planlıyor. Aile birleşimi yoluyla gelen ya da mülteci olarak Almanya’ya yerleşen kişilerde ayrılma eğilimi daha düşük. Buna karşın, AB vatandaşlarında ve süresiz oturum izni olan kişilerde daha yüksek bir hareketlilik eğilimi görülüyor; bunun nedeni büyük olasılıkla bu kişilerin daha geniş serbest dolaşım haklarına sahip olması.
Eğitim düzeyi de belirleyici bir faktör olarak kendini gösteriyor. Yüksek eğitim almış kişilerin ülkeden ayrılma düşüncesi ya da planı, daha düşük eğitim seviyesine sahip olanlara göre daha güçlü. Özellikle Almanya’da ya da başka bir ülkede diploma almış, nitelikleri Almanya’da tanınan bireylerde bu eğilim daha da belirgin. Araştırmaya göre bu kişiler, mesleki yeterliliklerinin başka ülkelerde de geçerli olmasını bir fırsat olarak görüyor. İyi düzeyde Almanca ve İngilizce bilmek de benzer şekilde ayrılma ihtimalini artırıyor; bu da, uluslararası iş olanaklarının bu kişiler için daha ulaşılabilir olduğunu gösteriyor.
İstihdamda olan göçmenlerin, işsizlere ya da eğitimde olanlara göre Almanya’da geçici kalmayı daha fazla tercih ettikleri görülüyor. Yüksek gelirli kişilerin ülkeden ayrılma eğilimi de daha fazla. Bu, iş piyasasına başarıyla entegre olmuş bireylerin dahi ülkeden ayrılmak istediğini gösteriyor. Öte yandan işinden memnun olanlar, ayrılma fikrine daha uzak duruyor.
Bilişim Sektöründe Göç Riski Özellikle Yüksek
Ayrılma eğiliminin en yüksek olduğu sektörler arasında bilişim teknolojileri ve teknik hizmetler gibi alanlar bulunuyor. Oysa bu sektörler aynı zamanda nitelikli personel açığının en fazla hissedildiği alanlar. Sağlık hizmetleri, inşaat sektörü, kamu yönetimi ve perakende gibi diğer kritik alanlarda da dikkate değer bir ayrılma eğilimi gözleniyor; ancak bu eğilim, bilişim alanındaki eğilim kadar belirgin değil.
Göçmenlerin sosyal hayata katılımı ve toplumsal aidiyet duygusu da ayrılma kararlarında büyük rol oynuyor. Aile bağları, Almanlarla kurulan sosyal ilişkiler, Almanya’ya karşı duygusal bağlılık ve toplum tarafından kabul edilme hissi gibi unsurlar kalıcılığı destekliyor. Buna karşılık, özellikle resmî kurumlarla ya da işyerlerinde yaşanan ayrımcılık deneyimleri, ayrılma isteğini belirgin biçimde artırıyor.
Beş Kişiden Biri Almanya’ya Geri Dönmeyi Planlıyor
Araştırma, ayrılmayı düşünenlerin sadece beşte birinin somut adımlar attığını gösteriyor. Ancak aynı grubun beşte biri, ileride Almanya’ya geri dönmeyi istiyor. Ayrılmayı düşünenlerin üçte biri kesin dönüşü reddederken, geri kalanı kararsız. Bu da, aslında Almanya’dan ayrılmayı düşünenlerin yaklaşık üçte ikisinin, ileride yeniden Almanya’ya dönebileceğini anlamına geliyor.
Genel olarak sonuçlar, göçmenlerin ayrılma kararlarının rastlantısal olmadığını; bireysel faktörler, sosyal çevre, ekonomik durum ve toplum içindeki kabul düzeyi gibi pek çok etkenin birleşimiyle şekillendiğini ortaya koyuyor. Bu bağlamda, çalışmanın araştırmacılarına göre sadece göçü teşvik etmek yeterli değil. Almanya’nın, gelen kişilerin burada uzun vadeli bir yaşam kurmalarını destekleyecek koşulları oluşturması büyük önem taşıyor. Araştırmanın bulgularına göre, insanların uzun vadeli olarak Almanya’da kalabilmeleri için koşulların da iyileştirilmesi gerekiyor. Bu araştırmanın bulguları, alandaki yapısal engellerin kaldırılması, göç ve bürokratik süreçlerin sadeleştirilmesi, sosyal uyumun güçlendirilmesi ve toplumsal açıklığın desteklenmesi konularında ciddi bir ihtiyaç olduğunu açık bir şekilde ortaya koyuyor.
İş Gücü Eksiği Olan Almanya Her Yıl Ne Kadar Göç Veriyor?
Almanya’ya göç eden kişilerin geçici göçü sıkça gözlemlenen ve artan bir olgu. 2014-2023 yılları arasında yabancıların Almanya’dan yıllık ortalama ayrılma oranı veri kaynaklarına bağlı olarak yüzde 6 ile yüzde 11 arasında değişiyor.
Almanya’nın iş gücü potansiyelini istikrara kavuşturabilmesi için yılda yaklaşık 400 bin net göç alması gerekiyor. Göçmenler arasında yüksek bir hareketlilik eğilimi ise, bu hedefin gerçekleşmesini riske atıyor. Bu durumun da nitelikli iş gücü temini, entegrasyon ve sosyal devletin uzun vadeli sürdürülebilirliği açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceği düşünülüyor. (P)
