Filistin Kitaplığı: Bölgedeki Dinamikleri Anlamak İçin Okunabilecek Kitaplar

7 Ekim 2023 tarihinden beri bütün gözler Filistin’in üzerinde. Herkes bu topraklarda neler olup bittiğini anlamaya çalışıyor. Bu anlayış çabasına katkı sunmak amacıyla “Filistin Kitaplığı“ adını verdiğimiz, içerisinde Filistin, İsrail ve bölgedeki dinamikler hakkında yazılmış kitapların değerlendirmelerini yayımlayacağımız bir Oku/Yorum serisi başlatıyoruz. Bu serinin bölgedeki dinamikleri, hafızayı ve geleceğe dair barış odaklı stratejileri anlamamıza ışık tutacağına inanıyoruz. Belirlediğimiz kitaplardan bazılarının kısa tanıtımını bu yazı içerisinde paylaşıyoruz. Eğer siz de Oku/Yorum serisi için aşağıdaki kitaplardan birini okumak ve derinlikli bir değerlendirmeyle katkı sağlamak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz! Biz size bu kitapları satın alıp gönderebiliriz. Siz de kısa bir süre içerisinde ilgili kitabı eleştirel bir analize tabi tutup bir değerlendirme metnini bize gönderebilirsiniz.

Perspektif olarak gruplara yönelik nefret, popülizm, antisemitizm ve ırkçı stereotipleri yeniden üreten yaklaşımlara mesafeliyiz. Aşağıda paylaştığımız kitaplar, bu kitaplardaki ifade ve içerikleri benimsediğimiz anlamına gelmiyor. Bununla birlikte nesnel bir tartışma için mevcut literatürün dikkate alınmasını ve eleştirel bir tartışma zemininin desteklenmesini önemsiyoruz.

Siz de Filistin Kitaplığı için önerilerinizi bu yazının altına yorum olarak ekleyebilirsiniz.

The Palestine Laboratory – How Israel Exports the Technology of Occupation Around the World

Türkçesi: “Filistin Laboratuvarı: İsrail İşgal Teknolojisini Dünyaya Nasıl İhraç Ediyor?”

Gazeteci Antony Loewenstein’in 2023 yılında “Verso Books”ta yayımlanan, Türkçeye “Filistin Laboratuvarı: İsrail İşgal Teknolojisini Dünyaya Nasıl İhraç Ediyor?” olarak çevrilebilecek ödüllü kitabı, İsrail’in askeri endüstri kompleksinin, Filistin topraklarını bir test alanı olarak kullandığı tezine dayanıyor. Kitap, Filistin’in İsrail askerî-teknoloji kompleksi için bir laboratuvar hâline gelmesini incelerken, ev yıkımları, belirsiz hapis cezaları, gözetleme sistemleri ve yüksek teknolojili araçlar gibi konulara da odaklanıyor. Yazar konuyu gizli belgeler, röportajlar ve saha çalışmaları aracılığıyla ele alıyor.
Eser, İsrail’in yarım asırdan fazla süredir devam eden Batı Şeria ve Gazze işgali sırasında kazandığı deneyimleri vurgulayarak, kontrol teknolojilerini mükemmelleştirdiğini ve bu teknolojilerini dünya genelinde despotlara ve demokrasilere ihraç ettiğini iddia ediyor.

Facts on the Ground – Archaeological Practice and Territorial Self-Fashioning in Israeli Society

Türkçesi: “Sahadaki Gerçekler – İsrail Toplumunda Arkeolojik Pratik ve Bölgesel Kendini Şekillendirme”

Antropolog ve akademisyen Nadia Abu El-Haj’ın 2002 yılında “University of Chicago Press” tarafından yayımlanan, Türkçeye “Sahadaki Gerçekler – İsrail Toplumunda Arkeolojik Pratik ve Bölgesel Kendini Şekillendirme” olarak çevrilebilecek ödüllü kitabı, arkeolojinin İsrail’de neden bu kadar etkili bir güç hâline geldiği ve nasıl ortaya çıktığı sorularını arkeoloji uygulamaları aracılığıyla cevaplıyor. Yazar kitapta, ulusal ideoloji, sömürge yerleşimi ve tarihsel bilgi üretimi arasındaki ilişkiyi gözler önüne seriyor. Eserlerin ve oluşum hâlindeki manzaraların belirli örneklerini analiz ederek, arkeolojinin sadece kültürel ve siyasi vizyonları meşrulaştırmakla kalmayıp daha da güçlü bir şekilde onları yeniden şekillendirmede nasıl yardımcı olduğunu gösteriyor.

Kitap, bilim ve siyasetin birbirini karşılıklı olarak şekillendirdiği bir İsrail’i açığa çıkararak, arkeolojinin Filistin ve İsrail’in geçmişini, şimdisini ve geleceğini tanımlamada oynadığı daimî rolü ortaya koyuyor.

Gaza: An Inquest into Its Martyrdom

Türkçesi: “Gazze: Şehitlik Üzerine Bir Soruşturma”

Siyaset bilimci ve akademisyen Norman Gary Finkelstein’in 2018 yılında “University of California Press” tarafından yayımlanan, Türkçeye “Gazze: Şehitlik Üzerine Bir Soruşturma” olarak çevrilebilecek kitabı, Gazze’nin başına gelenlerin insan eliyle yaratılmış bir insani felaket olduğuna vurgu yapıyor.

Yazarın çok sayıda insan hakları raporuna dayanan bu kitabı, İsrail’in saldırılarını meşru müdafaa adı altında gerekçelendirmesine rağmen, aslında bu eylemlerin uluslararası hukuku açıkça ihlal ettiğini gösteriyor. Yazar ayrıca, Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden BM İnsan Hakları Konseyi’ne kadar uluslararası hukukun koruyucularının Gazze’de başarısız olduklarını belgeliyor ve bu insan hakları örgütlerinin İsrail’e yenik düştüğünü savunuyor.

Justice for Some: Law and the Question of Palestine

Tr. “Bazıları için Adalet: Hukuk ve Filistin Sorunu”

Hukukçu ve akademisyen Noura Erakat’ın 2019 yılında, “Stanford University Press”de yayımlanan, Türkçeye “Bazıları için Adalet: Hukuk ve Filistin Sorunu” olarak çevrilebilecek ödüllü kitabı, uluslararası hukuk ve müdahalenin İsrail-Filistin çatışmasının dinamiklerini nasıl etkilediğini aktarıyor. Birleşmiş Milletler ve ABD Temsilciler Meclisi’nde Filistin mülteci hakları için hukuki savunuculuk yapan Erakat, eserinde uluslararası hukukun işleyişi üzerine iki temel argüman ortaya koyar.

İlk olarak, uluslararası hukukun sadece sömürgeci gücün bir yan ürünü olmadığını, boş bir yapıya sahip olmadığını, aksine stratejik bir şekilde kullanılabileceğini ifade ediyor. Yazara göre uluslararası hukuk, hareketi garanti eden ancak yönü garanti etmeyen bir “tekne yelkeni” gibi işlev görüyor. İkinci olarak, Siyonistlerin “egemen istisna” yetkisine sahip olduklarını ve bu yetkinin Filistin/İsrail özelinde, hukuki durumlarını önceki normlardan farklı ve tekil kılma yeteneği olduğunu savunuyor. Yazar, bu eserle hukukun stratejik kullanımının mevcut koşulları nasıl şekillendirdiğini gösteriyor ve aynı zamanda potansiyel bir çözüm için nasıl katkı sağlayabileceğini tartışıyor.

The Hundred Years’ War on Palestine: A History of Settler Colonialism and Resistance, 1917-2017

Türkçesi: “Filistin’de Yüz Yıllık Savaş: Yerleşimci Sömürgeciliğin ve Direnişin Tarihi, 1917-2017”

Tarihçi ve akademisyen Rashid Khalidi’nin 2020 yılında “Metropolitan Books”ta yayımlanan Türkçeye “Filistin’de Yüz Yıllık Savaş: Yerleşimci Sömürgeciliğin ve Direnişin Tarihi, 1917-2017” olarak çevrilebilecek kitabı, Filistinlilere karşı yürütülen yüz yıllık savaşı önemli olaylar ve kendi aile tarihi üzerinden ele alıyor. Savaşın tarihinin Filistinli bir bakış açısından anlatıldığı eserde, yazar geniş aile tarihçesinden ve kullanılmamış arşiv malzemelerinden yararlanarak çatışmanın bugüne değin kabul edilen -en iyi ihtimalle aynı topraklar üzerinde hak iddia eden iki halk arasındaki trajik bir çatışmayı anlatma eğiliminde olan- yorumları altüst ediyor.

Yazar bunun yerine eserde, Filistinlilere karşı önce Siyonist hareket sonra da İsrail tarafından yürütülen, dönemin büyük güçleri İngiltere ve ABD tarafından desteklenen yüz yıllık sömürgeci savaşın izini sürüyor.

Anlatı, bir mağduriyet öyküsü olmadığı gibi, Filistinli liderlerin hatalarını aklamıyor ya da her iki tarafta da ulusalcı hareketlerin ortaya çıkışını inkâr etmiyor. Filistin ve Filistinlilerin karşısında yer alan güçleri yeniden değerlendirerek, bugüne kadar devam eden bir çatışmaya dair aydınlatıcı ve yeni bir bakış açısı sunuyor.

Enforcing Silence: Academic Freedom, Palestine and the Criticism of Israel

Türkçesi: “Sessizliğe Zorlamak: Akademik Özgürlük, Filistin ve İsrail Eleştirisi”

Dünya genelinde birçok akademisyenin yazılarını içeren, editörlüğünü David Landy, Ronit Lentin ve Conor McCarthy’in yaptığı 2020 yılında “Zed Books”ta yayımlanan Türkçeye “Sessizliğe Zorlamak: Akademik Özgürlük, Filistin ve İsrail Eleştirisi” olarak çevrilebilecek kitap, akademik özgürlük ile Filistin mücadelesi arasındaki etkileşimi çarpıcı bir şekilde ele alıyor.

Filistin’deki ısrarlı direnişten ilham alan akademik boykot, Filistin mücadelesine yönelik sansüre meydan okunmasında ve Amerika ve İngiltere’deki üniversitelerde İsrail ve Siyonizm’e ilişkin hâkim konsensüsün sekteye uğratılmasında önemli bir rol oynamıştır. Ancak akademik özgürlüğe yönelik sistematik saldırılar, İsrail’i eleştirenlere karşı “antisemitizmin silah hâline getirilmesi”, hukuk mücadelesi, kara liste ve iftira gibi, tecrit altında yaşayan Filistinli akademisyen ve öğrencilerle dayanışmayı zayıflatmıştır. Bu kitap, Filistin sorunu ve akademik boykotla bağlantılı olarak akademik özgürlük konusunda uzun süredir devam eden tartışmalara yönelik bir müdahale işlevi görüyor. Kitap, liberal akademik özgürlük kavramının kullanışlılığına dair farklı disiplinlerden ve coğrafyalardan gelen bir eleştiri de ortaya koyuyor.

Erasing Palestine – Free Speech and Palestinian Freedom

Türkçesi: “Filistin’in Silinmesi – İfade Özgürlüğü ve Filistinlilerin Özgürlüğü”

Yazar, çevirmen ve akademisyen Rebecca Ruth Gould’un 2023 yılında “Verso Books”ta yayımlanan, Türkçeye “Filistin’in Silinmesi – İfade Özgürlüğü ve Filistinlilerin Özgürlüğü” olarak çevrilebilecek kitabı, Filistin ve ifade özgürlüğü etrafındaki tartışmaların bir incelemesidir.

Uluslararası Holokost Anma İttifakı’nın (IHRA) antisemitizmi yeniden tanımlanmasına odaklanan Gould, Filistin/İsrail meselesi etrafındaki ifade özgürlüğünün nasıl bastırıldığını ve bu saldırıların Filistinlilerin silinmesine nasıl katkıda bulunduğunu inceliyor.

Kitabın gücü, Gould’un ırkçılığı anlamak ve onunla mücadele etmek için “materyalist” bir yaklaşım lehine IHRA gibi geniş antisemitizm tanımlarından ayrılmayı savunmasında yatıyor. Gould, ırkçılığı “diyalektik materyalizm” yoluyla yorumlamanın, ayrımcılık ve ötekileştirmenin gerçek deneyimlerine odaklanmayı sağladığını ve belirli siyasi pozisyonlarla uyumu en aza indirdiğini iddia ediyor. Ayrıca yazar, antisemitizm söyleminin daha nüanslı ve bağlam odaklı bir anlayışa doğru kaydırılmasının önemine vurgu yapıyor.

Blaming the Victims: Spurious Scholarship and the Palestinian Question

Türkçesi: “Kurbanları Suçlamak: Sahte Bilimsellik ve Filistin Sorunu”

Editörlüğünü Edward W. Said ve Christopher Hitchens’in yaptığı 1988 yılında “Verso Books”ta yayımlanan, Türkçeye “Kurbanları Suçlamak: Sahte Bilimsellik ve Filistin Sorunu” olarak çevrilebilecek kitap, Filistin sorunu üzerine yapılan sahte bilimsel çalışmaları ele alıyor. Eser, Filistinlilerin, tarihî Filistin sınırları içinde bir yuvaya sahip olma taleplerinin reddedilmesinin ve hatta varlıklarını inkâr edilmesinin sahte akademik girişimlerle nasıl meşrulaştırıldığını gösteriyor.
Joan Peters’in 1948 öncesi Filistin’in yerli sakinlerine ilişkin sahte iddialarının kapsamlı bir ifşasıyla başlayan kitap, daha sonra Orta Doğu araştırmalarında Filistinlilerle ilgili gerçeğin sistematik olarak bastırıldığı örneklere yöneliyor. Kitap aynı zamanda ABD’de İsrail’i ve onun toprak hırslarını destekleyen, Filistinlilerin gerçekliği konusunda ise tam bir sessizlik içinde olan geniş mutabakata yönelik keskin eleştiriler de içeriyor.

Israel and its Palestinian Citizens: Ethnic Privileges in the Jewish State

Türkçesi: “İsrailli ve Filistinli Vatandaşlar: Yahudi Devletinde Etnik Ayrıcalıklar”

Editörlüğünü Sahar S. Huneidi’nin yardımcılığında Nadim N. Rouhana’nın yaptığı, 2017 yılında “Cambridge University Press”te yayımlanan, Türkçeye “İsrail ve Filistinli Vatandaşları: Yahudi Devletinde Etnik Ayrıcalıklar” olarak çevrilebilecek kitap, etnik ayrıcalıklar çerçevesinde Filistinlilerin İsrail içindeki karmaşık durumunu ele alıyor. Çeşitli disiplinlerden yazarlar, kitap boyunca etnik ayrıcalıkların dinamikleri ve bunların yıllar içinde nasıl gelişip değiştiği konusuna odaklanıyor.

Kitapta, tarihsel temellere dayanılarak, İsrail’in farklı ulusal kökenlere sahip vatandaşları arasında etnik ayrıcalıkları nasıl kurumsallaştırdığı inceleniyor. Ayrıca eser, İsrail’in Filistin vatandaşlarına yaklaşımını anlamamıza yeni bir perspektif sunarken, Yahudi ve Arapların etnik temellere göre kurumsal olarak nasıl farklılaştığına dair geniş bir yelpazeyi kapsayarak, etnik ayrıcalıkların psikopolitik temellerini açıklıyor.

Palestinians in Israel: Segregation, Discrimination and Democracy

Türkçesi: “İsrail’deki Filistinliler: Ayrışma, Ayrımcılık ve Demokrasi”

Gazeteci, yazar ve aktivist Ben White’in 2012 yılında “Pluto Press”te yayımlanan, Türkçeye “İsrail’deki Filistinliler: Ayrışma, Ayrımcılık ve Demokrasi” olarak çevrilebilecek ödüllü kitabı, İsrail’in kendi içinde büyüyen Filistinli azınlık meselesini ele alıyor.

İsrail sağının “demografik sorun” olarak adlandırdığı bu sorunu, yazar, çatışmanın kalbine inen “demokratik sorun” olarak tanımlıyor. İsrail, artan önemli Filistinli nüfusuna rağmen kendisini vatandaşlarının devleti olarak değil, bir Yahudi devleti olarak tanımlıyor. Yazar, bir etnik-dinî gruba diğerinden daha fazla ayrıcalık tanımaya yönelik tutarlı vurgunun demokratik değerlerle nasıl bağdaşmayacağına ve dikkate alınmadığı takdirde kalıcı bir barış bulma çabalarını nasıl baltalayacağına değiniyor.

Oku/Yorum Kapsamında Okuyabileceğiniz Diğer Kitaplar

• Image and Reality of the Israel-Palestine Conflict | Norman Finkelstein
• Beyond Chutzpach – On the Misuse of the Anti-Semitism and the Abuse of History | Norman Finkelstein
• The State of Israel vs. the Jews | Sylvain Cypel
• Surveillance and control in Israel/Palestine: Population, territory and power | Elia Zureik, David Lyon, Yasmeen Abu-Laban
• Weaponising Anti-Semitism: How the Israel Lobby Brought Down Jeremy Corbyn | Asa Winstanley
• Uncivil rites: Palestine and the limits of academic freedom | Steven Salaita
• The Punishment of Gaza | Gideon Levy
• The Case for Sanctions Against Israel | Audrea Lim
• The Ethnic Cleansing of Palestine | Ilan Pappe
• Jews and Palestinians in the Late Ottoman Era, 1908 – 1914 – Claiming the Homeland | Louis A. Fishman
• Über Israel reden: eine deutsche Debatte | Meron Mendel