7 Ekim’den Bugüne Dünya Gazze’de Yaşananları Nasıl Gördü?

İsrail’in Hamas’ın 7 Ekim’de düzenlediği ve 1139 kişinin ölümüyle sonuçlanan terör saldırısının ardından Gazze’ye topyekûn saldırarak sivil, kadın, çocuk ayrımı yapmadan yürüttüğü askerî operasyon ilk günlerinden itibaren dünya genelinde protesto edildi. Filistin ile dayanışma göstermek ve İsrail-Filistin çatışmasında Filistinlilerin haklarına karşı sessiz tutumu protesto etmek isteyenler dünyanın birçok yerinde destek gösterileri düzenledi. Belçika, İsviçre, Birleşik Krallık, İsveç, İtalya, Malta ve Yunanistan gibi ülkelerde binlerci insan Filistin halkı ile dayanışmak için sokaklara döküldü.

Ekim 2023’te gösteri yapmak için izinler alındığı hâlde Köln polisi “İşgal altındaki Filistin” mitingini güvenlik gerekçesiyle yasaklarken yapılan görüşmelerin sonunda mitinge tekrar izin verildi. Fransa’da ise ilk bir kaç hafta boyunca Filistin’e destek gösterileri ve yürüyüşleri Paris Valiliği tarafından yasaklanmıştı. Yasağa rağmen Filistin halkı ile dayanışma göstermek için sokaklara dökülen insanlar ise polis müdahalesi ile karşılaştılar.

Peki sonrasında devletler, halklar ve uluslarası kuruluşlar Gazze’de yaşananlara nasıl tepki verdiler?

1 Kasım 2023

• Arjantin İsrail’in Jabalia mülteci kampına saldırısını kınadı; Bolivya İsrail ile bağlarını tamamen kesti; Kolombiya ve Şili büyükelçilerini geri çağırdı. Diplomatik tepkiler silsilesi, İsrail ile ilişkiler kuran ilk Arap ülkelerinden biri olan Ürdün’ün büyükelçisini geri çağırmasıyla başladı.

Savaşın Bir Yılı: 7 Ekim'den Bugüne Gazze'de Neler Yaşandı?

7 Ekim 2 Ekim 2024

7 Kasım 2023

• Gazze’de hızla artan sivil ölümeleri karşısında Beyaz Saray, İsrail için hâlâ kırmızı çizgilerini aşmadığını söyledi.

21 Kasım 2023

• BRICS ülkelerinin liderleri – Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika – Gazze’de “acil, kalıcı ve sürekli bir insani ateşkes” çağrısında bulundular.

17 Aralık 2023

• Papa, Gazze’deki bir Katolik Kilisesi’nde bir anne ve kızının ölümüne sebep olan İsrail keskin nişancı saldırısını “terörizm” olarak nitelendirdi.

11 Ocak 2024

• Güney Afrika Cumhuriyeti’nin İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanında (UAD) açtığı “soykırım” davasının ilk duruşması 11-12 Ocak’ta yapıldı.

26 Ocak 2024

• Uluslararası Adalet Divanındaki “soykırım” davasında mahkeme İsrail’in Soykırım Sözleşmesini ihlal eden eylemlerde bulunduğunu tespit ederek,  ihtiyati tedbir kararı açıkladı.

1 Şubat 2024

• Fransa, Batı Şeria’daki Filistinli vatandaşlara yönelik şiddetten sorumlu olduğunu söylediği 28 İsrailli yerleşimciye seyahat yasağı getirdi.

11 Mart 2024

• Birleşik Krallık hükûmeti, Orta Doğu’daki savaşının patlak vermesinin ardından Müslüman karşıtı saldırıların artmasının ortasında Müslüman toplulukları korumak için 117 milyon sterlin (150 milyon dolar) bütçe ayrılması sözü verdi.

8 Nisan 2024

• Nikaragua’nın, İsrail’in Gazze’deki eylemlerine siyasi, mali ve askerî destek sağlayarak “İsrail’in Gazze’deki soykırımını desteklediği” gerekçesiyle Almanya aleyhine Uluslararası Adalet Divanında (UAD) açtığı davanın duruşmaları gerçekleşti.

1 Mayıs 2024

• Kolombiya’nın İsrail ile diplomatik ilişkilerini kesmeye karar vermesinin ardından, İsrail Dışişleri Bakanını Kolombiya Cumhurbaşkanını antisemitizmle suçladı.

2 Mayıs 2024

• Türkiye, saldırıları sona erdirene ve Gazze’ye yeterli yardıma izin verene kadar İsrail ile tüm ticareti durdurduğunu açıkladı.

8 Mayıs 2024

• Başkan Biden, İsrail’in Rafah’a topyekün bir saldırı başlatmak için kullanabileceği “saldırgan silahları” tedarik etmeyeceğini söyledi.

12 Mayıs 2024

• Beyaz Saray, ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin İsrail’in Gazze’de Filistinlileri topluca ve ayrım gözetmeden öldürdüğü saldırılarını “soykırım” olarak görmediğini açıkladı.

20 Mayıs 2024

• Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Karim Khan, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın yanı sıra Hamas liderlerinden İsmail Heniyye, Yahya Sinvar ve Muhammed ed-Dayf hakkında 1 nolu UCM Ön İnceleme Dairesine “yakalama kararı” başvurusunda bulundu.

22 Mayıs 2024

• İrlanda, Norveç ve İspanya, Filistinli yetkilileri tarafından da memnuniyetle karşılanan büyük bir adım atarak Filistin Devletini resmî olarak tanıdıklarını söyledi.

31 Mayıs 2024

• ABD Kongresi’nin üst düzey Cumhuriyetçi ve Demokrat liderleri Benjamin Netanyahu’yu bir oturuma hitap etmesi için resmen davet etti.

2 Haziran 2024

• Maldivler, Gazze’deki savaş nedeniyle İsrail pasaport sahiplerinin ülkeye girişini yasakladı.

11 Haziran 2024

• Bir Alman mahkemesi, İsrail’e silah ihracatını engelleme talebini reddetti.

13 Haziran 2024

• Birleşmiş Milletler (BM) İsrail’i resmî olarak, silahlı çatışmalarda çocuklara karşı ağır ihlaller gerçekleştiren grupların yer aldığı “Utanç Listesi”ne ekledi.

14 Haziran 2024

• İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, İtalya’daki G7 zirvesinin kapanışında El Cezire’ye verdiği demeçte, İtalya’nın “İsrail’in dostu” olduğunu belirtti.

27 Haziran 2024

• Almanya’da 27 Haziran’da yürürlüğe giren ve çifte vatandaşlığı kolaylaştıran yasa değişikliğine göre vatandaşlığa geçişlerde yapılan teste İsrail, Holokost ve Yahudilikle ilgili sorular eklendi. Bazı eyaletlerde vatandaşlığa kabul için İsrail’i tanıma şartı getirildi.

1 Temmuz 2024

• ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington’un İsrail’in Gazze’yi işgalini kabul etmeyeceğini ve bölgedeki gerilimleri azaltmak için ateşkesin gerekli olduğunu söyledi.

15 Temmuz 2024

• Avrupa Birliği, Filistinlilere yönelik saldırılar ve haklarını kötüye kullanmaları nedeniyle birçok aşırı sağcı İsrail vatandaşına ve kuruluşuna yaptırım uygulama kararı aldı.

19 Temmuz 2024

• Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in işgal ettiği Filistin topraklarındaki varlığının hukuksuz olduğunu teyit etti ve fiilî durumun bir apartheid sistemi anlamına geldiğine hükmetti.

28 Temmuz 2024

• Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşına müdahale edebileceğini söyledi ve İsrailli yetkililer tarafından kınandı.

13 Ağustos 2023

• ABD Dışişleri Bakanlığı, savaş uçakları, gelişmiş füzeler, tank mermileri, havan topu fişekleri ve askeri araçlar da dahil olmak üzere İsrail’e 20 milyar dolardan fazla silah satışını onayladı.

28 Ağustos 2023

• ABD, işgal altındaki Batı Şeria’daki Filistinlilere karşı artan yerleşimci saldırıları ve arazi hırsızlığı nedeniyle İsrailli yerleşimcilere karşı yaptırımlar uygulama kararı aldı.

2 Eylül 2024

• Birleşik Krallık, İsrail’e sağlanan 350 silah ihracat lisansının yaklaşık 30’unun askıya alınacağını açıkladı.

11 Eylül 2024

• Kanada, Gazze Şeridi’ne saldırılarına devam eden İsrail’e silah satışı için 30 lisans izninin askıya alındığını duyurdu.

5 Ekim 2024

• Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İsrail’e silah sevkiyatının durdurulması çağrısında bulundu.

Bir Yılda İsrail’de Neler Yaşandı?

8 Ekim 2023

• İsrail, 1973 Yom Kippur Savaşı’ndan bu yana ilk kez 40A Maddesi uyarınca resmî olarak savaş hâli ilan etti.

30 Ekim 2023

• İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Hamas ile ateşkes çağrılarını reddetti.

18 Kasım 2023

• Netanyahu, Biden’ın Filistin Yönetimi’nin (PA) Gazze’yi yönetmesi gerektiği yönünde öne sürdüğü bir öneriyi reddetti.

21 Ocak 2024

• Tel Aviv’de Hamas’ın elindeki esirlerin serbest bırakılması ve Netanyahu hükûmetinin yerine seçimler yapılmasını talep eden bir protesto düzenlendi.

22 Ocak 2024

• Protestocular, İsrail hükûmetinin Gazze Şeridi’nde tutulan esirlerin serbest bırakılmasını sağlamak için daha fazlasını yapmasını talep etmek için Knesset’e baskın düzenledi.

29 Ocak 2024

• El-Qassem tugayları, Tel Aviv’i hedef alan bir roket salvosu ateşledi.

7 Şubat 2024

• İsrail, Hamas’ın üç aşamalı ateşkes önerisini reddetti.

16 Şubat 2024

• Hamas, 14 Şubat’ta İsrail’in sivil hedeflere yönelik bir dizi saldırısı nedeniyle BM Güvenlik Konseyi’ne şikayette bulundu.

23 Şubat 2024

• İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, ülkenin savunma bakanlığının yasadışı İsrail yerleşimlerinde 3.344 yeni ev inşasına izin vereceğini bildirdi.

11 Mayıs 2024

• Hamas, İngiliz-İsrailli esir Nadav Popplewell’in bir ay önce İsrail hava saldırısında aldığı yaralardan öldüğünü açıkladı.
• Gazze’deki esirlerin aileleri sokaklara çıkıp “İsrail’i Netanyahu’dan kurtarmaya” çağırdıktan sonra İsrail polisi ile hükûmet karşıtı protestocular arasında çatışmalar yaşandı.

9 Haziran 2024

• İsrailli bakan Benny Gantz, Başbakan Benjamin Netanyahu’nun hükûmetinden istifa ettiğini açıkladı.

16 Haziran 2024

• İsrail ordusu Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, Gazze Şeridi’nde bir tur sırasında, askerlik çağındaki ultra Ortodoks Yahudilerin askere alınmasının “açık bir zorunluluk” olduğunu söyledi.
• İsrail hükûmeti, İsrail halkının tepkisine rağmen yedek askerler için emeklilik yaşını uzatan bir yasa tasarısına destek verdi.

27 Haziran 2024

• Hükûmet karşıtı protestocular Batı Kudüs’te toplandı ve Başbakan Netanyahu’nun evinde bir şenlik ateşi yakarak istifasını istedi.

17 Temmuz 2024

• Netanyahu, 7 Ekim saldırılarıyla ilgili bir devlet soruşturma komisyonu oluşturulması taleplerini “Önce Hamas’ı yenmek istiyorum” diyerek reddetti.

22 Temmuz 2024

• İsrail Parlamentosu Knesset, UNRWA’nın faaliyetlerini yasaklayan ve onu “terör örgütü” olarak belirleyen üç yasa tasarısını kabul etti.

29 Temmuz 2024

• Knesset’in aşırı sağ üyeleri de dahil olmak üzere İsrailli aşırı sağcı protestocular, Sde Teiman hapishanesinde bir Filistinli mahkumu istismar ettiğinden şüphelenilen en az dokuz askerin gözaltına alınmasının ardından polisle çatıştı.

2 Eylül 2024

• Gazze’nin güneyindeki bir tünelden altı esirin cesetlerinin çıkarılmasının ardından yüz binlerce gösterici İsrail sokaklarına döküldü.

İsrail’in 7 Ekim’den Bu Yana İşlediği Savaş Suçları

Ekim 2023’te Gazze Şeridi’ne yönelik başlattığı kara ve hava saldırıları sırasında sivillere karşı eylemleri nedeniyle İsrail’e çok sayıda savaş suçu iddiası yöneltildi. BM Bağımsız Uluslararası İşgal Altındaki Filistin Toprakları Soruşturma Komisyonu, savaş suçlarına dair “zaten açık bir kanıt” olduğunu belirtti. Bu savaş suçlarından bazıları şu şekilde sıralandı:

Toplu ceza

Sınır Tanımayan Doktorlar Uluslararası Başkanı Christos Christou, Gazze’deki milyonlarca sivilin İsrail’in yakıt ve ilaç ablukası nedeniyle “toplu ceza” ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Bir grup BM özel raportörü, İsrail’in Gazze’ye yönelik hava saldırılarını bir tür kolektif ceza olarak nitelendirdi ve hava saldırılarının “uluslararası hukuka göre kesinlikle yasak olduğunu ve savaş suçu anlamına geldiğini” belirttii.

Blokaj

9 Ekim 2023’te İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, Gazze’de elektrik, gıda, su ve gaz gibi temel kaynakların kesilmesini içeren tam bir kuşatma ilan etti. BM, sivilleri temel gereksinimlerden mahrum bırakarak hayatlarını tehlikeye atan herhangi bir kuşatmanın uluslararası insancıl hukuk kapsamında yasaklandığı konusunda uyardı.

Suya erişim

İsrail’in Gazze ablukasının bir parçası olarak, bölgenin suya tüm erişim kesildi. Berlin Su Kaynakları Kurallarının 51. maddesi, savaşçıların ölümüne neden olmak veya hareketini zorlamak için su veya su altyapısını ortadan kaldırılmasını yasaklar. Avrupa Birliği (AB)’nin baş diplomatı Josep Borrell, İsrail’in suyunu kesmesini “uluslararası hukuka aykırı” şeklinde nitelendirdi.

Açlık

İnsan Hakları İzleme Örgütü, İsrail’in açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanarak savaş suçu işlediğini belirtti.

Çocuklar üzerindeki etkiler

13 Kasım’da UNICEF, Gazze’de 700 binden fazla çocuğun yerinden edildiğini açıkladı. Filistin Kızılay Derneği, yerinden edilmiş çocukların “acı ve korku sahneleri” nedeniyle acı çektiklerini ifade etti. Ayrıca İsrail, çocuklara zarar veren ülkelerin bulunduğu BM kara listesine resmî olarak eklendi.

Zorunlu göç

13 Ekim 2023’te İsrail ordusu 1,1 milyon insanın Kuzey Gazze’den tahliyesini emretti. Bu tahliye emri, bir sivil nüfusun organize bir suçun bir parçası olarak görülerek zorla göç ettirilmesi anlamına geliyor ve Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından insanlığa karşı bir suç olarak kabul ediliyor.

Beyaz fosfor kullanımı

12 Ekim 2023’te İnsan Hakları İzleme Örgütü, İsrail ordusunun Gazze’de kullanımı yasak olan beyaz fosforlu mühimmat kullandığını bildirdi.

Ayrım gözetmeyen saldırılar

BM, İsrail hava operasyonlarının konut bloklarını, sivil binaları, okulları ve UNRWA tesislerini hedef aldığını ve Gazze’de binlerce sivil can kaybına neden olduğunu açıkladı. İnsan hakları uzmanları, İsrail’in ayrım gözetmeyen hava saldırılarını bir savaş suçu olarak nitelendirdi. Bu saldırıların kitlesel ölçekte en büyük olanlarına bazı örnekler ise şu şekilde;

-Al-Shati mülteci kampı hava saldırısı
-Al-Ahli hastanesinin vurulması
-Jabalia mülteci kampı hava saldırıları
-UNRWA okul hava saldırısı
-Saint Porphyrius Kilisesi hava saldırısı
-Al-Muhandeseen Kulesi hava saldırısı
-Ainata hava saldırısı
-Un katliamı
-World Central Kitchen drone saldırıları

Tıbbi ihlaller

Tıp uzmanları, İsrail’in Cenevre Sözleşmeleri uyarınca bir savaş suçu olan tıbbi tarafsızlığı ihlal ettiğini belirtti. IDF’nin ambulansları ve sağlık tesislerini hava saldırılarıyla hedef aldığına dair çok sayıda rapor ortaya çıktı.

Gazetecilerin hedef alınması

Gazetecileri Koruma Komitesi’ne göre, 25 Ekim itibarıyla çatışmalarda 24 gazeteci öldürüldü ve bunun 1992’den bu yana gazeteciler için çatışmalardaki en ölümcül dönem olduğu belirtildi. Arap ve Ortadoğu Gazeteciler Derneği meslektaşlarına yönelik bu ölüm dalgasını kınayarak, “Gazetecileri hedef almak, basın özgürlüğü ve uluslararası insan hakları hukukunun bariz bir ihlalidir” dedi.

Yağma

Savaş sırasında İsrailli askerler Gazze’deki Filistinlilerin evlerini yağmaladı ve bildirildiğine göre “kolay ve erişilebilir olan her şeyi” aldı. 1949 tarihli Dördüncü Cenevre Sözleşmesi, savaş zamanında sivil mülklerin yağmalanmasını açık bir şekilde yasaklıyor.

Savaşın Bir Yılı: 7 Ekim'den Bugüne Batı Şeria'da Neler Yaşandı?

Orta Doğu'da Savaş 5 Ekim 2024

Soykırım

İsrail, Filistin halkını sadece Filistinli oldukları için tamamen veya kısmen yok etme niyetini açıklamıştır. 26 Mart 2024’te, İşgal altındaki Filistin Topraklarındaki insan hakları durumu üzerine BM özel raportörü Francesca Albanese, BM İnsan Hakları Konseyi’ne İsrail’in Gazze’de soykırım işlediğini tespit eden bir rapor sundu.

Cinsel şiddet

19 Şubat 2024’te bir grup BM özel raportörüne göre, gözaltındaki Filistinli kadınlar ve kızlar, erkek İsrail ordusu subayları tarafından çıplak bir şekilde aranmak gibi birçok cinsel taciz ve saldırıya maruz kalmıştır. En az iki Filistinli kadın tutuklunun tecavüze uğradığı bildirildi. Filistinli Mahkumlar Derneği, Filistinli erkeklerin tecavüze teşebbüs de dahil olmak üzere ciddi cinsel saldırılara maruz kaldıklarını belirtti.

Sayısal Verilerle Bir Yıllık Savaş

Gazze’de yaklaşık 17 bini çocuk olmak üzere en az 41 bin kişi İsrail saldırılarında hayatını kaybetti. 95 binden fazla kişi ise yaralandı. Bununla beraber 10 binden fazla kişi ise hâlen kayıp.

Batı Şeria’da ise 16o’tan fazlası çocuk olmak üzere en az 742 kişi İsrail saldırılarında hayatını kaybetti ve 6 binden fazla kişi yaralandı.

İsrail’de 7 Ekim’de Hamas’ın düzenlediği  saldırılarında ilk olarak 1405 İsraillinin hayatını kaybettiği açıklansa da daha sonra yetkililer tarafından sayı güncellenerek 1.139 kişiye düşürüldü. Ayrıca 8730 İsrailli 7 Ekim’deki saldırılarda yaralanmıştır.

Ayrıca Gazze Şeridi’nde tüm binaların yüzde 80’i, okul binalarının yüzde 87’si, camilerin yüzde 79’u, 36 hastanenin 31’i,  yolların ve tarım arazilerinin yüzde 68’i, 3 kilise ve 19 mezarlık İsrail saldırıları nedeniyle hasar gördü veya tamamen yıkıldı.

Gazze’de her saat başı altısı çocuk olmak üzere 15 kişi öldürüldü, 35 kişi yaralandı, 42 bomba atıdı, 12 bina yıkıldı ve saldırılar hâlen devam ediyor. Ayrıca İsrail saldırılarının başlamasından bu yana 128 gazeteci ve 1000 sağlık çalışanı öldürüldü.