Yeni Alman Vatandaşlık Yasası: Kimler Vatandaş Olabilir?

Almanya’da federal hükûmet, “Vatandaşlık hukukunun modernizasyonu” başlığını taşıyan 61 sayfalık yasa tasarısını 23 Ağustos 2023 tarihinde Bakanlar Kurulunda kabul etti. Federal Meclis’te (Bundestag) sonbaharda oylanacak olan yasanın, 2024 yılının ilk yarısında yürürlüğe girmesi bekleniyor. Peki yeni vatandaşlık yasası ile hangi değişiklikler gerçekleşecek? Yeni yasa ile ilgili bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

Yeni reformla birlikte vatandaşlığa geçmek için istenen “yasal ikamet süresi” kaç yıl olacak?

Yasa değişikliği, hâlihazırda Almanya’da vatandaşlığa başvurmak için 8 yıl olan yasal ikamet şartını 5 yıla indiriyor.

5 yıldan daha kısa sürede vatandaşlık almak mümkün mü?

Tayfun Keltek: “Yeni Çifte Vatandaşlık Yasası İhtiyaçlarımıza Cevap Verecek”

Vatandaşlık Düzenlemeleri 22 Mayıs 2023

Üstün akademik veya mesleki başarılara sahip, toplumsal katılım ve gönüllü çalışmalar konusunda aktif veya yüksek dil becerileri sergileyen yabancılar, istisnai durumlarda sadece 3 yıl sonra vatandaşlık alabilecek. Buna göre 3 yıl yasal ikamet sonrasında vatandaşlık alacak kişilerin C1 seviyesinde Almanca dil bilgisine sahip olması gerekiyor. Başvuru yapan kişilerin kendisini ve ailesini geçindirecek yeterlilikte bir gelire sahip olması gerekiyor.

İltica veya öğrencilik sürecinde geçen zaman, bu süreye dahil mi?

Şu an var olan yasaya göre mülteci veya sığınmacı statüsündeki kişilerin iltica prosedürü sırasında geçen süre, vatandaşlığa kabul için gerekli asgari ikamet süresi olan 8 (veya 6 veya 7) yıllık süreye dahil ediliyor. Aynı durum, geçici korumaya sahip kişiler için de geçerli. İlke olarak, Almanya’da öğrenci vizesiyle kalınan yılların ise yarısı bu süreye sayılıyor. Yeni yasayla birlikte, bu iki durumun da aynı kalması bekleniyor.

Yasa ne zaman yürürlüğe girecek?

Federal hükûmet yasa tasarısını 23 Ağustos 2023 tarihinde Bakanlar Kurulunda kabul etti. Parlamento istişareleri sonbaharda başlayacak. Yasanın 2024 yılının başında yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Yeni yasayla birlikte çoklu vatandaşlığa dair neler değişecek?

Mevcut Alman yasalarına göre çifte vatandaşlık, ancak bazı ülke vatandaşları için mümkündü. Yeni vatandaşlık yasasıyla birlikte bu durumun değişecek. Buna göre Alman vatandaşlığına başvuran kişilerin, hâlihazırda sahip oldukları vatandaşlıktan feragat etmeleri gerekmeyecek. Ayrıca Almanya’da doğan çocuklar da ebeveynlerinin vatandaşlığını koruyabilecekler.

Yeni vatandaşlık yasası, Almanya’da yaşayan Türk vatandaşları için ne anlam ifade ediyor?

Yeni yasayla “çoklu vatandaşlığın önlenmesi” prensibinin terk edilmesi ve birden fazla ülkenin vatandaşlığına sahip olma hakkının herkese tanınması planlanıyor. Bu durum, Alman vatandaşlığı alabilmek için Türk vatandaşlığından çıkması şart koşulan Türkiye kökenli vatandaşlar için önemli bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor.

İlk nesil “misafir işçiler” için özel koşullar var mı?

Yasa tasarısında, İşgücü Anlaşması kapsamında 30 Haziran 1974’e kadar Federal Almanya Cumhuriyeti’ne (Batı Almanya) ve sözleşmeli işçi olarak 13 Haziran 1990’a kadar eski Almanya Demokratik Cumhuriyeti’ne (Doğu Almanya) gelen işçiler için özel düzenlemeler yer alıyor.

“Misafir işçi” olarak adlandırılan jenerasyondan vatandaşlık için başvuran kişilerin B1 dil testine ve vatandaşlık sınavına girmeleri gerekmeyecek. Kişilerin günlük yaşamda önemli bir sorun yaşamadan Almanca sözlü iletişim kurabilecek kadar dil bilmesi yeterli olacak. Bu jenerasyondan olmasa bile 67 yaş üstü başvuru sahiplerine de daha kolay dil yeterlilik ve vatandaşlığa kabul testi uygulanacak.

Almanya’da doğan çocuklar Alman vatandaşı olabilecek mi?

Ebeveynlerden birinin 5 yıl Almanya’da yasal olarak ikamet etmesi durumunda ülkede doğan yabancı çocuklar Alman pasaportu alabilecek. Ayrıca çocuklar ebeveynlerinin vatandaşlığını da koruyarak çifte vatandaş olabilecek.

Sosyal yardım alan kişiler vatandaşlık için başvurabilecek mi?

Alman vatandaşlığına geçmek isteyen kişilerin, kendisini ve bakmakla yükümlü olduğu kişileri geçindirebilecek durumda olması ve sosyal yardım almaması gerekiyor. Fakat bu konuda da bazı istisnalar var.

Sosyal yardım ya da işsizlik parası alan; ancak bunun için belgelendirilebilir ve geçerli kabul edilen gerekçeleri olan 1974 öncesi ülkeye gelmiş misafir işçiler, vatandaşlık başvurusunda bulunabilirler.

Ayrıca, son iki yıl içinde en az 20 ay tam zamanlı çalışmış olan kişiler ile bu kişilerin eşleri veya aile hayatı yaşadıkları resmî kayıtlı hayat arkadaşları için de yasa kapsamında istisnalar var.

Vatandaşlık için engel teşkil eden başka koşullar var mı?

Yeni yasa tasarısına göre antisemitizm, ırkçılık ya da Alman Anayasasında güvence altına alınan insanlık onuruna aykırılık teşkil edecek tutum ve eylemlerde bulunanların Alman vatandaşlığına alınmayacakları belirtiliyor.

Yine resmî evlilikler dışında, birden fazla kişiyle evli olanlar ve kadın erkek eşitliğini göz ardı edenlerin de vatandaşlığa alınmayacağı ifade ediliyor.

Bir suçtan dolayı hüküm giyen kişiler vatandaşlık alabilir mi?

Ciddi bir suçtan hüküm giyen kişiler, Alman vatandaşlığı başvurusu yapamıyor. Ancak Almanya’da belli bir süre sonra, bu suçlar genellikle sabıka kaydından siliniyor. Kişiler, sabıka kaydının silinmesinden sonra diğer tüm koşullar yerine getirildiği takdirde vatandaşlık için başvuru yapılabilir.

Bununla birlikte, küçük bir suçtan hüküm giyen kişiler, vatandaşlık başvurusu yapabiliyor.

Örneğin; maksimum 90 güne tekabül eden para cezaları, sadece hükmün infazının ertelenmesi ve ertelemenin sonunda dava dosyasından feragat edilmesi koşuluyla en fazla üç aya kadar mahkûmiyet almak ve bu suçtan ötürü cezaevine girmemek, genç suçlular için eğitimler (örneğin, saldırganlık karşıtı eğitim) ya da Genç Mahkemeleri Yasası uyarınca disiplin araçlarının (örneğin, çocuk suçlularının uyarılması ya da tutulması) uygulanması gibi hususlar, vatandaşlık başvurusunda sorun oluşturmamaktadır.

Vatandaşlık başvurusu nerede ve nasıl yapılır?

Çifte Vatandaşlık Nedir?

ANATOMİ SERİSİ 22 Aralık 2019

Vatandaşlığa kabulden sorumlu yetkili makam eyaletten eyalete değişmektedir. Kişinin yaşadığı yerde bu konuda yetkili makamın hangisi olduğunu bulmak için yerel belediyeden (“Bezirksamt“), belediye meclisinden veya Yabancılar Dairesinden bilgi alınması öneriliyor. Bu konuyla ilgili yönlendirme için Göç Danışma Merkezlerinden veya Gençlik Göç Danışma Merkezlerinden tavsiye alınabilir. Ayrıca, Google arama motoruna, yaşanılan yerin adı ve “Einbürgerung” yazıldığı takdirde, bu hususta iletişime geçilmesi gereken yetkili makam öğrenilebilir.

Vatandaşlığa geçmek için doldurulması gereken başvuru formu, yetkili Vatandaşlık Dairesinden temin ediliyor. Bu form ayrıca, Vatandaşlık Dairesinin web sitesinde de bulunuyor. Başvuruyu göndermeden önce, muhakkak Vatandaşlık Dairesinde görevli personelden tavsiye alınması öneriliyor. 16 yaşından küçük kişilerin vatandaşlık başvurusunun kişinin ebeveyni ya da vasisi tarafından yapılması gerekiyor.

Almanya’da kaç kişi yabancı ülkelerin vatandaşlığına sahip?

Almanya İçişleri Bakanlığının verilerine göre ülkede 12 milyondan fazla kişi, yabancı ülkelerin vatandaşlığına sahip. Bu kişilerin yaklaşık 5,3 milyonu ülkede en az 10 yıldan beri ikamet ediyor. 2022 yılında 168 bin 545 kişi Alman vatandaşlığına geçmek için başvuruda bulundu. Bu rakam ülkede en az on yıldır yaşayan yabancı uyruklu vatandaşların sadece yüzde 3,1’ine tekabül ediyor. Almanya’da vatandaşlığa kabul oranı Avrupa Birliği ortalamasının oldukça altında.